Ancak bu şekilde aradığın cevapların arkasındaki derin anlayışı kavrayabilirsin.

Eylem Prensibi (Aldığımız kararlar, eylemlerimiz ve bunların kapsamı)

Kim bilir anlamsızca yaşanan acılar, çocukça uğraşlar, doymak bilmez arzular ve gereksiz eğlencelerle ne kadar zamanınızı harcadınız?

Hayattaki başlıca görev çok basittir.

Bu felsefeyi okunsun ya da üzerine uzun uzun düşünülsün diye değil, senin de ileride görebileceğin gibi (bkz. 31 Ocak tarihli yazı) öğrenilsin ve kullanılsın diye tasarladılar.

3 Ocak Önemsiz Şeylere Karşı Acımasız Olmaktan Korkma

Peki o zaman ya dış etkenler?

Y ukarıda sayılan görevlerin gerçek anlamlarına bir bakalım:

Peki bu belgeler ne anlatıyor?,

Aksi takdirde kendini sürekli test ediyor olması gereken cesaretimiz yok olacaktır

Örneğin uçağın hava muhalefeti nedeniyle rötar yaptı diyelim.

Bugün dış dünyada yaşanan olayları kontrol edemeyeceksin

Bunları her gün yanında taşıyıp her karar alışında aklında bulundurman oldukça önemlidir:

Bunların en iyi yolu düzgün bir karar mekanizmasından geçer.

İsteyen herkes (ki bunu şiddetle öneriyoruz) Stoacıların orijinal eserlerine bir bütün halinde erişebilir (bkz. kitabın sonunda yer alan Daha Fazla Bilgi İçin bölümü).

Bakacağımız yer içimiz ve yaptığımız seçimlerdir." Epiktetos, Makaleler,

Bir zamanlar e-pos­ talarımızı kontrol etme eylemi günlük aktivitelerimizin sadece bir parçasıyken bir de bakmışsın cebimizde her saniye titreyen bir telefon varmış gibi hisseder olmuşuz

Ama geleceği değiştirebilir ve bunu ancak içinde bulunduğu zamanda sahip olduğu kudretle yapabilir, Epiktetos'un da dediği gibi, "verdikleri kararları şimdi kontrol edebilirler".

Bunların yanı sıra Genç Cato gibi siyasilerin hayran olduğu ya da Zeno gibi zengin bir tüccar olan birçok Stoacı da vardı.

Eski bir boksör olan ve öğrencilik hayatı boyunca geçimini sağlayabilmek için su taşıyıcısı olarak çalışan Kleantes, bugüne kadar yazılarının tamamı kaybolan ama toplamda yedi yüzden fazla kitabı olduğu bilinen ve uzun mesafe koşucusu olarak eğitim görmüş olan Hrisippos, elçi olarak görev yapmış olan Poseidonius, Roma'nın gördüğü en önemli konuşmacılardan ve avukatlardan biri olan Cicero, öğretmenlik yapan Musonius Rufus ve daha birçoklarını sayabiliriz.

Marcus Aurelius, Kendime Düşünceler

Bunun sebebi ne daha zeki görünmek ne zaman geçirmek ne de duymak istediklerimizi duymak olabilir.

Durumu kontrol edemezsin ama bu durum hakkındaki düşüncelerini kontrol edebilirsin.

Ancak sonunda çalışmalarını üç temel prensip çatısı altında derlemeyi başardılar:

"İyiliğin özü, aldığımız mantıklı kararların belli bir türü­ dür; kötülüğün özü de belli başka bir türü.

1965 yılında, onur madalyası sahibi James Stockdale, Vietnam üzerinde vurulan uçağının enkazından paraşütle kurtulmasının ardından yarım asırlık bir işkence ve mahkumiyetten ibaret olacak yolculuğuna giden ilk adımı attığında dudaklarından kimin adı dökülmüş dersiniz? Epiktetos'un

İnsanların arasında, boş zamanlarında felsefeye zaman ayıranlar hariç, kimse için gerçekten yaşıyor diyemeyiz.

Bir kişi nasıl eustatheia'nın2 gerçekleşmesini sağlar? 2 Arrianus, Epiktetos'un bu öğretisini anlatırken bu başlığı seçmiştir. Türkçe karşılığı "istikrar ve tarafsızlık" olarak tanımlanabilir. (ç. n.)

Mantığımız işte tam da bu iş için vardır. Dış dünyanın tüm çarpık, karmaşık ve bunaltıcı ögelerini alır ve bunları bir düzene sokar.

Kontrol ve Seçim

Belki de çoktan başarılı oldun ve elde ettiğin gü­ cün ya da insanlar üzerindeki etkinin getirdiği sorumluluklarla boğuşuyorsun.

Ne kadar dilersen dile olduğundan daha uzun ya da daha kısa olamayacak ya da daha farklı bir ülkede yeniden doğamayacaksın.

Ve Halka Yol Gösteren Özgürlük adlı ünlü eserin sahibi, ressam Eugene Delacroix'nın Stoacılık için yaptığı tanım ise "teselli eden bir din" olmuştur.

FELSEFİ HAYAT İÇİN FELSEFİ BİR KİTAP

Aynı şey bugün bizim için de geçerlidir. Asıl odaklanmamız gereken şey hayatımızda kontrolümüz altında olan ve olmayan şeyleri netleştirmektir.

Sadece bu gerçek bile bize yönetebileceğimiz birçok alan ve bu alanları yönetebilecek büyük bir güç sağlar.

Hayattaki amacının ne olduğun­ dan bihaber olan bir kişi, kim olduğunu ya da evrenin ne olduğunu bilemez.

Yoksa genç olmanın şımarıklığının tadını mı çıkarıyorsun?

Hayatta yapması en zor şeylerden biri "hayır" diyebilmektir.

Bu kitabı, her ikisinde de sana bir yardımcı görevi görmesi için hazırladık. Yılın her günü için bir düşünce. Artık yıllar için fazladan bir gün daha ekledik!

Bugün bağımlı olan bir kimse, çocukluğunda maruz kaldığı tacizi değiştiremez.

Bazı şeyler kontrolümüz altındadır, bazı şeyler ise değildir.

Neler kaybettiğinizin bile farkında olmadığınız anlarda kim bilir kaç kişi hayatınıza kendi çöpünü boşalttı?

Seneca, Hayatın Kısalığı Üzerine

İleride elime geçecek başarı ya da gücü nasıl yönetebilirim?"

'Tabii ki yapı taşlarını hayran hayran izleyerek değil! Eğer bu yapı taşlarına baktığınızda onları düzgün ve nizami görüyorsanız doğru bir karar vermişsinizdir.

Bu soruların tek bir cevabı var: Bilemezsin

Bunun cevabı kontrolümüz dışındaki şeylerde değildir.

Eğer Stoacılığa olan ilginde daha da iddialıysan kitabın yanına bir de defter al ve düşüncelerini ve tepkilerini buraya açık seçik kaydet.

Savunucuları fizik, mantık ve kozmolojinin de içinde olduğu çok çeşitli konular üzerine düşünmüştür.

Birbirinden farklı Stoacıların kendine has inançları hakkında günler süren sohbetler yapabiliriz. Herak­ litos'un düşüncesine göre ... Zeno, Kıbrıs'ın Kition şehrindendir ve inanır ki . . .

Bu kitabın amacı Stoacılığa hak ettiği yeri, yani kendine hakim olma, sabır ve bilgelik yolunda kullanılabilecek faydalı ve coşkulu bir uygulama olma vasfını geri kazandırmaktır

Bu dürtülerin hiçbiri kendi başlarına bakıldığında büyük bir mesele teşkil etmezken bağlı olduğumuz her şey gibi bunlar da üst üste birikir.

Çoğunlukla özel mektuplar ya da günlükler olarak karşımıza çıkan yazılarında ve verdikleri dersler sırasında Stoacıların gerçek ve uygulanabilir cevaplar bulmakta oldukça zorlandığını görüyoruz.

Etrafımdaki insanlara karşı sorumluluklarım nelerdir?

Karar alma: Bir şey yapmak ve doğru düşünmek.

Çünkü daha az korkmak ve huzur bulmak istiyoruz.

Epiktetos, Makaleler

Bu bazılarını kırabilir. Ama sen önemsiz şeylere ne kadar çok hayır dersen, önemli olanlara evet deme fırsatın bir o kadar artar.

Bir Stoacı daima istikrar, güvenilirlik ve huzur peşindedir.

Özellikle Engel Yolun Kendisidir adlı kitabın yakın geçmişte yayınlanmasından sonra Stoacılık kendisine yeni, büyüyen ve ol­ dukça çeşitli bir kitle yaratmaya başlamıştır

Bu, kişinin mükemmel bir hayat yaşamak için yürüdüğü bir yol olma­lıdır.

Hazırlık: Karşımızdaki şeylere ya da gelecekte olabilecek şeylere karşı kendini hazırlamak.

Tüm bunlar için okumaktan daha iyi ve kolay seçenekler bulunabilir.

Öncelikle bunun bir şans olmadığını belirtelim

İlk Stoacılar kesinlikle aptal ve tembel kimseler değildi

Ama ken­ dimizi kandırdığımızda, kötü alışkanlıklar edindiğimizde ya da deneyimlenmemiş ortak kanılara göre hareket ettiğimizde hata yapabileceğimizi savunur.

Tıpkı isimleri bir şekilde tanıdık gelebilecek diğer eski okullar gibi: Epikürcülük, Kuşkuculuk, Platonculuk ve Varoluşçuluk.

Yapmamız gereken tek şey sorunları tespit edip birbirinden ayrıştırmaktır.

Bu olaylar iyi mi, kötü mü ya da haklı mı yoksa haksız mı?

Üç prensip çerçevesinde hazırladığımız (Algı, Eylem ve İrade) ve sonrasında bu prensiplerin önemli başlıkları altında böldüğümüz günlerde, sana her gün için yeni bir düşünce ya da eylem önermeye çalıştık.

İstikrarlı mı olmak istiyorsun? Netlik mi arıyorsun?

Algılarını kontrol et. Eylemlerini doğru yönlendir. Kontrolünün dışındaki şeyleri kabul etmeye istekli ol. Yapman gerekenler işte bundan ibaret.I

Bizim asıl güveneceğimiz kimseler, sadece eğitilenlerin özgür olabileceğini savunan erdem sevdalılarıdır."

Nefret etme: Negatiflikten, kötü etkilerden ve doğru olmayan her şeyden nefret etmek.

Alıntılarla desteklenen metinlerdeki amacımız bir hikaye anlat­ mak, bir içerik sunabilmek, bir soru sormak ve bunlara uygun bir alıştırma önermek ya da önerilerin arkasındaki Stoacı yaklaşımı açıklamaktır.

Seneca, Aklın Dinginliği Üzerine,

Yunanistan'dan Roma'ya doğru yol alan Stoacılık, çalışkan Romalıların hareketli ve prag­ matik hayatlarına daha iyi uyum sağlayabilmek için daha pratik bir hal almıştır.

Tarihin en büyük dehaları elbette sadece Stoacılığın gerçek anlamını anlamakla kalmamış, aynı zamanda ömürlerini bu kav­ ramın arayışıyla geçirmiştir.

Şu an yaşamakta olduğumuz dünya, Atina meydanındaki renkli sundurmadan (Stoa Poikile), Roma meydanından ve bahçelerinden tamamen farklı gibi görünebilir.

Belki de ebeveyn olmanın üzerine yıktığı yeni sorumluluklarla baş etmeye çalışıyorsun

Bu korkunç bir şey mi? Biraz.

Stoacılar tarafından en beğenilen benzetmelerden biri, felsefelerinin bereketli bir tarlaya benzetildiği betimlemedir.

Aslına bakarsanız pek çok şeyi. Akademisyenler, Stoacılığı sadece ufak bir grubun ilgisini çeken şeylerin modası geçmiş bir metodolojisi olarak görürken tüm dünyada felsefeyi hayatlarına uygulayan insanlar Stoacılığın son derece yararlı ve değerli olduğunun farkındaydı

Çünkü daha özgür olmak istiyoruz.

Belki bir bağımlılığın var.

En önemlisi, kontrolümüz altında olan şeylere dair objektif bir farkındalık geliştirmemiz dünya hakkında gerçek bir netliğe sahip olmamızı sağlar.

Bunların yanı sıra onların ataları sayılan (Zeno, Kleantes, Hrisippos, Musonius ve Hecato) Stoa­ cıların birçok farklı deyişleri de yine aynı sayfalarda görülebilir.

Felsefe, erdemin (burada kendine hakim olma, cesaret, adalet ve bilgelik adındaki başlıca dört erdemden bahsedilmektedir) mutluluk olduğunu ve insanların etrafındaki şeylerden çok onları algılama şeklinin bü­ yük ölçüde hayatlarını zorlaştırdığını ileri sürer.

İşte bu kitapta buna odaklanacağız. En eski Stoacıların sözlerinden faydalanarak hazırlanan bu kitapta Stoacılığın en önemli üç temsilcisinin kaleminden çıkan yazıların orijinal çevirilerinin bir seçkisini bulacaksın: Seneca, Epiktetos ve Marcus Aurelius.

Bunun yerine biz geniş bir alana yayılan ve toplu halde duran bilgileri düzenleyip sunmak ve böylece öğretileri sindirmesi kolay, erişilebilir ve kolay anlaşılır bir hale getirmek istedik.

2 Ocak

Her şeyi sonuna kadar planlarsan, kar­ şılaştığın durumlar seni şaşırtmaz ve ne zaman duracağını da bilirsin. Kaderini nazikçe yönet ve ileriyi planlayarak geleceğinin dizginlerini eline al.

10 Ocak İstikrarlı Olmak İstiyorsan

Güneyli bir ziraatçı ve aynı zamanda da yazar olan William Alexander Percy, anılarında Stoacılıktan "her şey yok olduğunda dimdik ayakta kalan tek şey" olarak bahsetmiştir.

Bu nasıl mı olacak?

Bunun yerine aşağıdaki şu küçük hatırlatmalar, Stoacı fel­ sefenin üç ana maddesini tam anlamıyla yansıtır.

İrademizi faydalı ve doğru bir şekilde kullanabilirsek, hemen her şeyle baş edebilecek bilgeliğe ve perspektife sahip olabiliriz.

Kendimi sofistlerin tuzağına düşmediğim, yazar kimliğimden sıyrılmak zorunda kalmadığım ya da mantığı ta­ mamen dışlamadığını ve cennet üzerine yaptığım çalışmalarla kendimi meşgul etmediğim bir felsefeye kalbimi kaptırmış bir halde bulmak benim için ne büyük mutluluktu."

Onları asıl bu çıldırtır.