Brak suwerenności Rzeczpospolitej, Obce wojska stacjonujące w państwie, Ingerencja sąsiednich mocarstw w wewnętrzne sprawy Polski, Zrywane sejmy i sejmiki, Walki między magnackimi rodami o władzę, Kraj będący faktyczną federacją państewek magnackich

Potoccy i ich sojusznicy, Czartoryscy i ich zwolennicy, ogólnie nazywani "familią"

Reforma sejmu, Ograniczenie uprawnień hetmanów, Zniesienie ceł prywatnych poprzez wprowadzenie ceł generalnych, Ograniczenie samowładztwa magnaterii

Zakaz przysięgania posłom na instrukcje sejmowe, W sprawach skarbowych dopuszczono głosowanie większością głosów

Michał Fryderyk Czartoryski, August Aleksander Czartoryski, Stanisław August Poniatowski

Kanclerz wielki litewski, Przywódca familii

Wojewoda ruski, Jeden z przywódców stronnictwa

Kandydat familii do tronu polskiego w 1764

Stanisław August Poniatowski

Elekcja przy poparciu Rosji i jej monarchini carycy Katarzyny II, której kochankiem był sam Stanisław August Poniatowski, Przekupstwo części polskiej szlachty (500 tyś rubli), Wprowadzenie do Rzeczypospolitej wojsk rosyjskich na wezwanie Czartoryskich, Wybór Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski w 1764 r.

Próby kontynuowania reform w Polsce przez króla Augusta powodem niepokojów Rosji i Prus

1767, Na sejmie rupinowskim

Prawa te nie mogły być zmienione bez zgody władcy Rosji co równało się uznaniu protektoratu Rosji nad Rzeczpospolitą

Wolna elekcja, Liberum veto, Prawo do wypowiedzenia posłuszeństwa królowi, Wyłączne prawo szlachty do piastowania urzędów i posiadania ziemi, Zakaz więzienia szlachcica bez wyroku sądu

1768

Zawiązana w mieście Bar przez szlachtę w proteście przeciw królowi, władcy Rosji i dysydentom, Cel dwuznaczny. Z jednej strony broniła złotej wolności szlachty, a z drugiej kierowały nią pobudki patriotyczne, Klęska konfederatów wobec oddziałów popierających króla i Rosję

1772

Rosja, Austria, Prusy

Pod pozorem opanowania w Polsce panującej anarchii i rozkładu państwa

Oczekiwanie Polski na korzystną sytuację międzynarodową, która była by dogodną okazją do przeprowadzenia niezbędnych reform

Zagarnęła ziemie na wschód od Dźwiny i Dniepru ok. 92 tys. km

Zagarnęły Warmię, województwo pomorskie, malborskie i chełmińskie ale bez Gdańska i Torunia– ok. 56 tys. km

Zagarnęła południową część województwa krakowskiego, sandomierskiego oraz ruskiego– ok. 83 tys. km

Stały opór sąsiednich państw przeciw reformom w Polsce, 1787– uwikłanie się Rosji i Austrii w wojnę z Turcją, Uwikłanie się Anglii i Prus w wojnę 1787 r. po stronie Turcji, Poparcie Rosji przez Polskę w wojnie z Turcją w zamian za zgodę carycy Katarzyny II na reformy w Rzeczpospolitej

1788- 1792

Zniesiono radę nieustającą, Wprowadzono stały podatek z dóbr szlacheckich: 10% tzw. "ofiara dziesiątego grosza" i 20% podatek od dochodów duchowieństwa, Ustalono stutysięczną armię, Prawo o sejmikach, Prawo o miastach, Ustawa rządowa 3 maja

Pozbawiono szlachtę gołotę prawa głosu

1789, Czarna procesja, Powołanie przez sejm specjalnej komisji do spraw reformy ustroju miast

Dopuszczono mieszczan do urzędów, Prawo nabywania dóbr ziemskich, Własne sądownictwo, samorząd, Zakaz więzienia przed zapadnięciem wyroku, Prawo do nobilitacji szlacheckiej, Udział w sejmie z głosem doradczym w sprawach miejskich

Dworskie, Patriotyczne i postępowe, Konserwatywne (stronnictwo hetmańskiego)

Stanisław Małachowski, Ignacy Potocki, Stanisław Potocki, Adam Kazimierz Czartoryski, Hugo Kołłątaj, Józef Wybicki, Jan Ursyn Niemcewicz

Chęć przebudowy kraju i wprowadzenie koniecznych reform społecznych, Ulepszenie gospodarki i wzmocnienie państwa, Zniesienie liberum veto i wolnej elekcji, Wprowadzenie monarchii dziedzicznej, Równouprawnienie dla chłopów i mieszczan, Rozbudowa armii

Opowiadali się za reformami, unowocześnieniem państwa, uniezależnieniem się od Rosji, a zbliżeniem z Prusami

Franciszek Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski

Występowali przeciwko wzmocnieniu władzy centralnej zagrażającej pozycji magnatów. Byli za współpracą z Rosją

Obrona rządów magnackich i przywilejów szlacheckich, Blokowanie jakichkolwiek reform

Michał Poniatowski, Jacek Małachowski, Stanisław August Poniatowski

Dążyli do wzmocnienia władzy wykonawczej przy zachowaniu związków z Rosją

Wzmocnienie władzy królewskiej, Rozbudowa armii

Marszałek sejmu- Stanisław Małachowski

1791

Uchwalenie konstytucji przy pomocy podstępu ze strony obozu patriotycznego, Jej ogłoszenie wielkim zwycięstwem obozu patriotycznego i klęską obozu hetmańskiego

Zniesienie liberum veto, Zniesienie wolnej elekcji i wprowadzenie monarchii dziedzicznej, Przyjmowanie uchwał większością głosów, Wprowadzenie zakazu zrywania sejmu, Utworzenie rządu- tzw. Straży praw, Zniesienie podziału na Koronę i Litwę. Była tylko Polska, Utrzymanie uprzywilejowanej pozycji szlachty (pozbawienie praw politycznych szlachty, która nie miała ziem), Rozszerzenie praw mieszczan (do konstytucji włądzono prawo o miastach z IV 1791), Chłopi zostali wzięci pod opiekę prawa i rządu, Zagwarantowanie tolerancji religijnej, zachowując przy tym uprzywilejowaną pozycję kościoła katolickiego

Byli przeciwni, Wyjazd Ksawerego Branickiego, Szczęsnego Potockiego i Seweryna Rzewuskiego do Petersburga w celu uzyskania pomocy Carycy Katarzyny I

1792

Podpisanie przez przedstawicieli obozu hetmańskiego w Petersburgu aktu znoszącego postanowienia Konstytucji 3 maja w celu przywrócenie dawnego porządku w Polsce

Zdrada narodowa

Konfederacja Targowicka

Wspólne działania militarne targowiczan z armia rosyjską przeciw obrońcom konstytucji

Walki księcia Józefa Poniatowskiego (głównodowodzącego) i Tadeusza Kościuszki po stronie obrońców konstytucji, Zwycięstwo pod Poniatowskiego pod Zieleńcami –ustanowienie orderu Virtuti Militari (męstwo wojskowe), Powstrzymanie armii rosyjskiej w bitwie pod Dubienką przez Tadeusza Kościuszkę, Przejmowanie władzy przez targowiczan na terenach zdobytych przez Rosję, Przyłączenie się króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do targowiczan, Upadek Konstytucji 3-go maja, Powrót do starego porządku

Rosja, Prusy

Zagarnęła Białoruś, Ukrainę naddnieprzańską, podole- 280 tys. km

Zagarnęły Wielkopolskę, część Mazowsza, Gdańsk i Toruń- ok. 58 tys. km

Katastrofa polityczna i gospodarcza, Wzrost cen (skutek zerwania dotychczasowych więzi gospodarczych), Stacjonowanie sił obcych w kraju na koszt Rzeczpospolitej, Pominięta w II rozbiorze Austria dopominała się ostatecznego rozbioru Polski, Przygotowywania do powstania w celu przywrócenia Konstytucji i zrzucenia jarzma zależności od sąsiadów (głównie Rosji)

1793

Zawiązanie sprzysiężenia antyrosyjskiego, Propozycja przywództwa w powstaniu dla Tadeusza Kościuszki i jego rozterki co do sensu walki z Rosją , Bezskuteczne starania Kościuszki w Paryżu o poparcie dla powstania, Częściowe wykrycie antyrosyjskiego sprzysiężenia powodem przyspieszenia wybuchu powstania

1794

Przybycie Kościuszki do Krakowa, Przysięga Kościuszki na rynku krakowskim i objęcie funkcji naczelnika powstania, Marsz Kościuszki na Warszawę, Bitwa pod Racjawicami, Zwycięstwo powstańców i bohaterska walka kosynierów

7 maja 1795

Wydanie uniwersału pod Połańcem w celu przyciągnięcia warstwy chłopskiej do powstania

Akt nadania chłopom wolności osobistej i nieusuwalności z ziemi, jeżeli tylko będą wypełniali świadczenia na rzecz dworu

Przyłączenie się króla Stanisława Poniatowskiego do powstania ale bez wpływu na przywództwo

Przyłączenie się Prus do powstania, Bitwa Kościuszki pod Szczekocinami aby nie dopuścić do polaczenia się armii Rosji i Prus– porażka powstańców, Obrona Warszawy, Bitwa Kościuszki pod Maciejowicami- naczelnik dostaje się do niewoli co osłabiło morale powstańców, Wejście powstania w faze upadku, Upadek powstania w listopadzie 1794

III rozbiór Polski

Rosja, Prusy, Austria

Zagarnęły Mazowsze, część Podlasia i ziemie litewskie pod rzekę Niemen- ok. 48 tys km

Zagarnęła większość Litwy, Wołyń i Ziemię chełmińską- ok. 120 tys. km

Zagarnęła Małopolskę między Pilicą a Bugiem, część Mazowsza i Podlasia- ok. 47 tys. km

III rozbiór Polski powodem zniknięcia Polski z mapy świata, Abdykacja króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Koniec Rzeczpospolitej i jej władztwa, Śmierć króla w Petersburgu w 1798

1795

Obrońcy tzw. Szeroko rozumianej złotej wolności szlacheckiej

Gorący orędownicy koniecznych reform w polsce