Ang panitikan ay buhay, buhay-buhay ng tao. Inilalarawan nito ang mga ugali, asal, gawi at paraan ng pamumuhay ng mga tao sa kani-kanilang kapanahunan. Kung ano ang saloobin, naiisip at nadarama at mga nagaganap sa kanilang kapanahunan ay naipahahayag ng mga makata at manunulat ng panitikan. Dahil dito, kaya nga’t masasabing ang panitikan ay ang ekpresyon ng taoAng panitikan ay buhay, buhay-buhay ng tao. Inilalarawan nito ang mga ugali, asal, gawi at paraan ng pamumuhay ng mga tao sa kani-kanilang kapanahunan. Kung ano ang saloobin, naiisip at nadarama at mga nagaganap sa kanilang kapanahunan ay naipahahayag ng mga makata at manunulat ng panitikan. Dahil dito, kaya nga’t masasabing ang panitikan ay ang ekpresyon ng tao

ang panitikan ay katipunan ng magaganda, mararangal, masisining at madamdaming kaisipang nagpapahayag ng mga karanasan at lunggati ng isang lahi

Maliwanag na di isinasali ni sa katipunan ng panitikan ang mga nasusulat na kulang sa ganda, sining at damdamin

talaan ng buhay ang panitikan sapagkat dito naisisiwalat ng tao sa malikhaing paraan ang kulay ng kanyang buhay, ang buhay ng kanyang daigdig, ang daigdig na kanyang kinabibilangan at pinapangarap (Villafuerte et al., 2009)

ang panitikan ay siyang lakas na nagpapakilos sa alinmang uri ng lipunan

naisalin sa ibang henerasyon sa pamamagitan ng tao. Ito ang paraan ng pagsasalin ng panitikan noong unang panahon nang ang pagsulat ay hindi pa natututunan ng tao.

paraan ng pagsasalin ng panitikan magmula nang matutunan ng tao ang sistema ng pagsulat. Kung gayon, ang mga dating panitikang inaawit, ikinukwento, tinutula o binibigkas lamang ay naisatitik na

nasusulat sa karaniwang takbo ng pangungusap at sa patalatang paraan

Isang mahabang salaysayin ng mga kawing-kawing na pangyayari na naganap sa mahabang saklaw ng panahon, kinsasangkutan ng maraming tauhan at nahahati sa mga kabanata. Maaaring mauri batay sa pagbibigay-diin sa isa o ilang sangkap nito

limang uri ng nobela

Ang binibigyang-diin ay ang mga pangyayari tulad ng Luksang Tagumpay ni Teofilo Sauco.

Ang binibigyang-diin ay ang katauhan o personalidad ng pangunahing tauhan tulad ng Nena at Neneng ni Valeriano H. Peña.

Ang nakatuon sa pag-iibigan tulad ng Salawahang Pag-ibig ni Lope K. Santos.

Ang diin ng akda ay ang paghahangad ng may-akda ng mga pagbabago sa lipunan at pamahalaan tulad ng Noli Me Tangere at El Filibusterismo ni Dr. Jose P. Rizal.

Nagsasalaysay ng mga pangyayaring kaugnay ng kasaysayan ng isang bayan tulad ng Paghihimagsik ng Masa ni Teodoro Agoncillo.

Mga Akdang Tuluyan o Prosa

Isang salaysay ng isang mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may isang kakintalan o impresyon

Uri ng Maikling Kwento

Ang binibigyang-diin ay ang katauhan o personalidad ng pangunahing tauhan tulad ng Kwento ni Mabuti ni Genoveva Edroza-Matute.

Ang binibigyang-diin ay ang pagkakawing-kawing ng mga pangyayari sa katha tulad ng Bahay na Bato ni B.L. Rosales.

Ito ay nakatuon sa tagpuan at atmospera ng akda tulad ng Yumayapos ang Takipsilim ni Genoveva Edroza-Matute.

Ito ay nakatuon sa paligid, kaayusang panlabas at kakanyahang pampook ng isang lugar o komunidad tulad ng Suyuan sa Tubigan ni Macario Pineda.

Ang binibigyang-diin sa katha ay ang kaisipan o ang makabuluhang diwang taglay tulad ng Ang Pag-uwi ni Genoveva Edroza- Matute.

Ang tuon ay sa paraan ng pag-iisip ng pangunahing tauhan tulad ng Dugo at Utak ni Cornelio Reyes.

Isinusulat upang itanghal sa entablado o tanghalan. Nahahati sa tatlo o higit pang yugto bagama’t marami rin ang mga dulang iisahing-yugto

URI NG DULA AYON SA PAKSA

Ang paksa ay katawa-tawa tulad ng Ang Piso ni Anita ni Julian Cruza Balmaceda.

Ang paksa ay tumatalakay sa kalungkutan ng pangunahing tauhan at karaniwang nagtatapos sa kanyang kamatayan tulad ng Lakambini ni Patricio Mariano

Ang paksa ay tumatalakay sa kalungkutan at paghihirap ng mga tauhan ngunit nagwawakas sa kanilang tagumpay gaya ng Minda Mora ni Severino Reyes.

Mga salaysaying nauukol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay. Karaniwang hubad sa katotohanan ang mga kwentong ito dahil ito’y mga likhang isip lamang ng ating mga ninuno sa pagtatangka nilang ipaliwanag ang pinanggalingan ng mga bagay-bagay sa paligid at bunga ng kawalan ng mga kaisipang mapaghahanguan ng mga tumpak na paliwanag tulad ng agham at bibliya. Isang mahusay na halimbawa nito ay ang

Mga salaysaying kinasasangkutan ng mga hayop, halaman at maging ng mga bagay na walang buhay na kumikilos at nagsasalita na wari ba’y tunay na mga tao.

Mga kwentong hinango sa Banal na Kasulatan. Tulad ng pabula, may layunin din itong nag-iwan ng aral na kapaki-pakinabang sa buhay. Isa sa pinakapopular na halimbawa nito ay ang Parabula ng Alibughang Anak.

Maiikling salaysaying may layuning umaliw o magbigay-aral sa mga mambabasa. Maaari ring ito’y kasangkutan ng mga hayop o ng mga bata. Isang mahusay na halimbawa nito ay ang Ang Gamugamo at ang Munting Ilawan

Isang pagpapahayag ng kuro-kuro o opinyon ng isang may-akda hinggil sa isang suliranin o paksa. Maaaring maging pormal kung ang paksa nito’y hindi karaniwan at kung gayo’y nangangailangan ng matiyagang pag-aaral o pananaliksik

Kasaysayan ng buhay ng isang tao. Maaaring maging pansarili ang isang talambuhay kung ang may-akda ang sumulat ng kanyang sariling talambuhay tulad ng Ang Mabuting Pakikipaglaban ni Manuel L. Quezon.

Paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa lipunan, pamahalaan, sa mga lalawigan, sa ibayong dagat, maging sa industriya, kalakalan, agham, edukasyon, palakasan at pinilakang-tabing

Isang pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig. Ang talumpati ay nauuri batay sa iba’t ibang layunin.

nasusulat sa taludturan sa saknungan. Ang mga taludtod ay maaaring may sukat at tugmaan o dili kaya’y malayang taludturan na nangangahulugang walang sukat at tugma.

Dalawang Tulang Pasalaysay

Tulang nagsasalaysay hinggil sa kabayanihan, katapangan at pakikipagsapalaran ng isang pangunahing tauhan sa gitna ng mga pangyayaring hindi kapani-paniwala. Dalawa sa pinakakilalang halimbawa nito ay ang Biag ni Lam-ang ng mga Iloco at ang Indarapatra at Sulayman ng mga Muslim.

Patulang pasalaysay na paawit kung basahin. Kadalasan sa ibang bansa ang tagpuan ng mga pangyayari sa mga salaysay nito. Kinapapalooban ito ng romansa o pag-iibigan, pakikipagsapalaran, kabayanihan at kataksilan at mga pantakas sa karahasan ng katotohanan.

Tulang tumatalakay sa marubdob na damdamin na maaaring ng may-akda o di kaya’y ng ibang tao. Nasa kategoryang ito ang mga tulang awiting-bayan, soneto, elehiya, dalit, pastoral at oda.

Maiikling tulang binibigkas nang may himig. Karaniwan itong nagpasalin-salin sa iba’t ibang henerasyon sa pamamagitan ng bibig ng tao, bunga nito’y hindi na matukoy kung sino ang may-akda ng maraming mga kantahing bayan. Karaniwang pinapaksa ng mga awiting-bayan ang pag-ibig, kawalang-pag-asa o pamimighati, pangamba, kaligayahan, pag-asa at kalungkutan. Ilan sa mga halimbawa nito ay ang Chit Chirit Chit, Leron-Leron Sinta at Bahay Kubo.

Tulang may labing-apat na taludtod hinggil sa damdamin at kaisipan at karaniwang naghahatid ng aral sa mambabasa. Ilan sa mga halimbawa nito ay ang Sonnet ni Jose Garcia Villa at Soneto ng Buhay ni Fernando Monleon.

Tulang nagpapahayag ng panimdim dahil sa pagyao ng isang minamahal. Ilan sa mga halimbawa nito ay ang Ellegy ni Thomas Gray at Awit sa Isang Bangkay ni Bienvenido A. Ramos.

Tulang inaawit bilang papuri sa Diyos o sa Mahal na Birhen. Nagtataglay ito ng kaunting pilosopiya sa buhay. Ang Dalit kay Maria ay isang mahusay na halimbawa nito.

Tulang naglalarawan ng paraan ng pamumuhay sa kabukiran. Isang halimbawa nito ay ang Bayani ng Bukid ni Al Q. Perez.

Tulang paghanga o pagpuri sa isang bagay.

Mga tulang isinasadula sa entablado o iba pang tanghalan

Mga laro o paligsahang patula na noo’y karaniwang isinasagawa sa bakuran ng mga namatayan.

ang panitikan ay katipunan ng mga akdang nasusulat na makikilala sa pamamagitan ng malikhaing pagpapahayag, aestetikong anyo, pandaigdigang kaisipan at kawalang-malisin

ang buhay ng kanyang daigdig, ang daigdig na kanyang kinabibilangan at pinapangarap

Ang awit ay may taludtod na __________ pantig tulad ng sa Florante at Laura ni Francisco Balagtas at Buhay ni Segismundo ni E. Julian de Tandiana.

ang korido naman ay ______ pantig ang b awat taludtod tulad ng sa Ibong Adarna ni Jose dela Cruz.

Ang Florante at laura ay halimbawa ng?

ang Chit Chirit Chit, Leron-Leron Sinta at Bahay Kubo ay halimbawa ng?