a. scheda, spadek, przekazywany następnym pokoleniom b. zasób rzeczy nieruchomych i ruchomych oraz wartości duchowych, zjawisk historycznych i obyczajowych chroniony przez konkretną społeczność, służący jej ochronie, przekazywany następnym pokoleniom

założone w Puławach, w 1801r przez Izabelę Czartoryską, która zbierała pamiątki narodowe wartościowe dla Polaków

Powstało 16 listopada 1945 roku w Londynie; agenda wyspecjalizowana ONZ, której celem jest wspieranie międzynarodowej współpracy w dziedzinie kultury i edukacji bez względu na różnice etniczne, religijne i społeczne.

dokument uchwalony w październiku 1931 roku, na konferencji zwołanej przez Biuro Muzeów w Atenach; w nim po raz pierwszy zostały sformułowane ogólne normy postępowania konserwatorskiego, które miały obowiązywać we wszystkich krajach

konferencja odbyła się w 1964 roku w Wenecji; W trakcie kongresu przyjęto dokument - Kartę Wenecką, ustalono podstawowe zasady i pojęcia dotyczące konserwacji; W trakcie II Kongresu powołano też Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych (ICOMOS).

międzynarodowa konwencja określająca zasady konserwacji i restauracji zabytków architektury; Przyjęta została w 1964 przez II Międzynarodowy Kongres Architektów i Techników Zabytków w Wenecji; Karta Wenecka kontynuuje i precyzuje zasady ochrony zabytków zawarte w Karcie Ateńskiej; Pozostaje do dziś zbiorem podstawowych wytycznych przy pracach nad budynkami o wartości historycznej.

W roku 1957 w Paryżu; Ustalono wówczas, że sama strategia tworzenia rejestrów zabytków nie jest wystarczająca - należy również zadbać o ochronę otoczenia zabytku oraz o utrwalenie jego kulturalnego znaczenia; W czasie I Kongresu ustalono, że: kraje, które nie posiadają centralnego rejestru zabytków oraz państwowych instytucji konserwatorskich, powinny je powołać, powinno się założyć stałą międzynarodową instytucję zajmująca się konserwacją zabytków, należy wprowadzić program profesjonalnych szkoleń dla wykonawców zajmujących się pracami przy zabytkach itd

o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego z 16 listopada 1972r. zapoczątkowała ochronę dziedzictwa w skali światowej; umowa międzynarodowa zobowiązująca państwa do ochrony, konserwacji, rewaloryzacji i przekazania przyszłym pokoleniom dziedzictwa kulturowego i naturalnego; Ustanawia ochronę dziedzictwa o wyjątkowej, m.in. przez nadawanie międzynarodowego statusu ochrony i poprzez wpisanie na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

MKiDN - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy którym działa Departament Dziedzictwa Narodowego; NID - Narodowy Instytut Dziedzictwa; Projekt - Europejskie Dni Dziedzictwa; zabytek.pl

Instytucja ta została powołana 1 stycznia 2011 roku zarządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; jest zapleczem eksperckim dla MKiDN; Narodowy Instytut Dziedzictwa zajmuje się dokumentacją wartości zabytków, kształtowaniem zasad ich ochrony oraz stanem dziedzictwa kulturowego w Polsce.

powstała w 1972 r.; prowadzi ją Komitet Światowego Dziedzictwa złożony z 21 państw, które decydują o wpisie na listę, centrum się mieści się w Paryżu; na liście znajduje 1199 obiektów, dominują obiekty kulturowe (933), później przyrodnicze (227), na końcu mieszane (39).

A. Kryteria kulturowe 1. Arcydzieło ludzkiego geniuszu twórczego 2. Przedstawia niekwestionowane wartości ludzkiego umysłu na przestrzeni dziejów lub danego regionu w zakresie architektury, sztuki monumentalnej, urbanistyki itp. 3. Pokazuje wyjątkowe świadectwo minionej cywilizacji 4. Przedstawia szczególny przykład budowli, zespołu, etapu rozwoju ludzkości 5. Pokazuje tradycyjne osadnictwo, zagospodarowanie ziemi lub morza 6. Pokazuje związki kultury z tradycją, wierzeniami (musi być zastosowany z jakimiś ww. kryteriami) B. Kryteria przyrodnicze 7. Wyjątkowe zjawisko przyrodnicze 8. Ślady dawnego życia planety 9. Przykłady procesów ekologicznych i biologicznych 10. Przykłady różnorodności form życia na ziemi

1. Stare Miasto w Krakowie 2. Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni 3. Auschwitz-Birkenau 4. Puszcza Białowieska (obiekt przyrodniczy) 5. Stare Miasto w Warszawie (spełnia kryterium autentyczności – wiernie odtworzone) 6. Stare Miasto w Zamościu 7. Średniowieczny zespół miejski Torunia 8. Zamek Krzyżacki w Malborku 9. Manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej 10. Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy 11. Drewniane kościoły południowej Małopolski 12. Park Mużakowski 13. Hala Stulecia we Wrocławiu 14. Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat 15. Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach oraz system gospodarowania wodami podziemnymi 16. Kopalnie krzemienia pasiastego i neolityczne osady w Krzemionkach Opatowskich 17. Lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym (obiekt przyrodniczy)

stworzona w 2003; obejmuje: • tradycje i przekazy ustne, w tym język, • sztuki widowiskowe, • zwyczaje, rytuały, obrzędy, • wiedzę i praktyki dotyczące wszechświata, • umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym; dziedzictwo niematerialne wpływa na różnorodność kulturową i hamuje postępującą globalizację kulturową.

• polonez 2023, • szopkarstwo krakowskie 2018, kultura bartnicza 2020, • sokolnictwo 2021, • tradycja dywanów kwiatowych na procesji Bożego Ciała 2021 w Spycimierzu, • flisactwo 2022.

niszczyła wszystko, co było wytworzone przez klasę książęcą/magnacką w imię nowego porządku; Francuzi jako pierwsi zdecydowali się ratować swój dorobek narodowy; jako jedni z pierwszych na świecie wprowadzili ustawę o ochronie zabytków.

jako jedni z pierwszych zajęli się ochroną zabytków; uznali, że nowy kraj, który wyzwolił się się spod panowania tureckiego w latach 20 XIXw należy ochronić, aby zachować grecką tożsamość

1975 w sprawie europejskiego dziedzictwa architektonicznego

1967

międzynarodowa karta ochrony ogrodów historycznych

międzynarodowa karta ochrony miast historycznych

1994 - dokument na temat definicji autentyzmu dziedzictwa

od 2003 a. zabytki nieruchome b. zabytki ruchome c. zabytki archeologiczne

MKiDN - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy którym działa Departament Dziedzictwa Narodowego; NID - Narodowy Instytut Dziedzictwa; Projekt - Europejskie Dni Dziedzictwa; zabytek.pl