W pierwszym, wczesnym, okresie ......... dominują zmiany o charakterze biologicznym, w drugim zaś – zmiany psychiczne, związane m.in. ze sferą afektywno-motywacyjną i poznawczą oraz w konsekwencji tych przemian psychicznych – zmiany w relacjach społecznych.

• Przełom, związany z nabywaniem nowych kompetencji i powstawaniem nowych całości, łączących w sobie kompetencje stare i nowe, opanowywane w aktualnym stadium rozwoju. • Każdy ....... wiąże się z przeżywaniem silnych negatywnych emocji

Style wychowawcze: DIANA BAUMIRD • Miłość i pozytywny stosunek emocjonalny oraz jedynie ograniczona kontrola. Rodzice nie wymagają od dziecka osiągnięć, swobodnie odnoszą się do zasad, są też niekonsekwentni jeśli chodzi o dyscyplinę. Radzą się dziecka przy podejmowaniu decyzji i wyjaśniają, dlaczego obowiązują w domu pewne zasady. Widzą siebie, jako osobę, która służy dziecku, a nie jako podmiot odpowiedzialny za wpływanie na zachowanie dziecka.

Wg. Mary Ainsworth istnieją trzy wzorce więzi: opór/ambiwalencja szuka bliskości i przeciwstawia się jej kontrola obecności i dostępności opiekuna zahamowanie eksploracji silny dysstres brak ukojnia po powrocie opiekuna (zaabsorbowani)

Stosunkowo trwała zmiana zachodząca w zachowaniu, wynikająca z doświadczenia lub praktyki.

Preferencja pory dnia, wymiar poranność–wieczorność - subiektywne odczucie jednostki co do pory dnia, w której jej funkcjonowanie psychiczne oraz fizyczne jest optymalne, oraz obiektywne wskaźniki wydolności fizycznej i psychicznej.

• Interesował się tym, jak czynniki kulturowe i społeczne wpływają na rozwój intelektualny. • Według tej teorii wiedza jest przekazywana, transmitowana przez kulturę. • Dzieci wchodząc w interakcje z dorosłymi którzy mają większą wiedzę (nauczycielami, rodzicami), wiedzę tę konstruują i internalizują.

• Rozwój ego i zdolność do przezwyciężania kryzysów człowiek przejawia w ciągu całego życia. • Wyróżnia on osiem stadiów rozwoju. • Na poziomie każdego stadium człowiek staje w obliczu specyficznego kryzysu psychospołecznego lub konfliktu, który musi być rozwiązany, by mógł on osiągnąć wyższe stadium rozwojowe. • Konflikty są motorem rozwoju; nierozwiązane osłabiają funkcje ego i mogą prowadzić do patologii.

ODRUCHY NOWORODKOWE:? Naciśnięcie podeszwy w okolicy palców Wygięcie wszystkich palców do wewnątrz Zanika między 8 a 12 mż j.w.

OCENA NOWORODKA i NIEMOWLAKA poprzez cykliczne obserwacje dziecka pomaga rodzicom i specjalistom rozszyfrować „język” noworodka. Metoda ta była pierwszą, która wykraczała poza badanie i rejestrowanie nieprawidłowości – NBAS akcentuje mocne strony dziecka, jak również wyzwania przed nim stojące.

Które procesy leżą u podstaw zmian rozwojowych?

Zaznacz prawdę odnośnie chronotypu:

Zmiany rozwojowe??: przejście od liczenia na palcach do liczenia w pamięci przejście od myślenia konkretnego do abstrakcyjnego

KONCEPCJA WYGOTSKIEGO

ODRUCHY NOWORODKOWE:? Nagły, głośny dźwięk, symulacja opuszczania w poz. pionowej, odchylenie główki do tyłu Wyprostowanie rąk i nóg, następnie konwulsyjny skurcz rąk zapoczątkowany zaciśnięciem pięści a zakończony ich przywiedzeniem do piersi Zaczyna słabnąć ok. 3 mż zanika do 5 mż Brak wskazuje na znaczne zaburzenia pracy OUN –pozostałość odruchu przyczepnego naczelnych?

ODRUCHY NOWORODKOWE:? Dotykanie policzka Odwraca głowę w kierunku drażnionego policzka, otwiera usta, próbuje ssać Zanika w 3 - 4 mż Brak u apatycznych niemowląt, pojawia się u dorosłych z uszkodzeniem OUN

Inaczej okres dorastania. Trudno wskazać sztywno początek i koniec okresu dorastania – różnice indywidualne. • Mniej więcej od 12 do 18-20 roku życia.

ODRUCHY NOWORODKOWE:? Położyć dziecko w wodzie na brzuchu Naprzemienne ruchy rąk i nóg wydychanie powietrza ustami Znika w 6 mż :( Koordynacja rąk i nóg

Według J. Marcii Tożsamość rozproszoną cechuje:

To działanie kategoryzujące; powiązane ze sobą systemy wiedzy, które są podstawą inteligentnego zachowania i je ukierunkowują (inteligencja to nie właściwość, którą dziecko posiada, ale to co robi, jak działa, jak się adaptuje). Inaczej: ......... jest relacją między jakimś obiektem/jednostką, rzeczywistością a reakcją na ten obiekt. .......... są giętkie: • Można realizować dany .......... na różne sposoby (........ wizyty u lekarza, ....... stół). • ......... zmieniają się w czasie. Rozwój poznawczy to reorganizacja wiedzy dziecka w coraz bardziej złożone struktury/..........

Linia naturalna i kulturowa rozwoju: Zachowanie się współczesnego człowieka to: „…rezultat dwóch odrębnych procesów rozwoju psychicznego. Jeden z nich to proces ewolucji biologicznej gatunków zwierzęcych, który doprowadził do powstania gatunku Homo Sapiens, drugi to proces rozwoju historycznego, dzięki któremu prymitywny człowiek przekształcił się w kulturalnego człowieka.” • Wyższe funkcje psychiczne (rozumienie, planowanie, zapamiętywanie) powstają wskutek zderzenia się organizmu i środowiska, w wyniku aktywnego przystosowywania się do niego.

Adolescencja zmiany fizyczne:

ODRUCHY NOWORODKOWE:? Położyć dziecko na plecach i naciskać na obie dłonie Otwiera usta zamyka oczy i prostuje głowę Zanika w 3 – 4 mż Osłabiony w uogólnionej depresji OUN

Procedura nieznanej sytuacji polegała na obserwacji i zapisie na taśmie video zachowań niemowlęcia w obcym dla niego miejscu i z obcą osobą. Przebieg badania: ▪ Wejście matki i dziecka do pokoju i przywitanie z obcą osobą (bez ograniczeń). ▪ W pokoju zostaje dziecko i matka (3 minuty). ▪ Do pokoju wchodzi obca osoba na początku nie jest zaangażowana w interakcje z matką czy dzieckiem, potem rozmawia z matką i po minucie podchodzi do dziecka (3 minuty). ▪ Pierwsza separacja – dziecko zostaje samo z obcą osobą (3 minuty). ▪ Pierwszy powrót matki, obca osoba wychodzi (3 minuty). ▪ Drugi epizod separacji - Matka żegna się z dzieckiem i wychodzi (3 minuty). ▪ Do pokoju wchodzi obca osoba (3 minuty). ▪ Drugi powrót matki, obca osoba wychodzi (3 minuty).

Zmiany rozwojowe zachodzące w ciele i zachowaniu, wynikające z procesów biologicznych następujących naturalnie z upływem czasu, a nie w wyniku nauki, urwzu, choroby czy innego doświadczenia życiowego.

Zmiany rozwojowe: są wywołane czynnikami specyficznymi dla danej osoby, jej unikalną kompozycją cech (np. temperamentu) i niepowtarzalnych doświadczeń. Bardzo ważna jest gotowość do przyjmowania nowych doświadczeń (np. gotowość szkolna danego dziecka).

WYGOTSKI sposób ukierunkowywania i wspierania dzieci przez dorosłych/T, proces, dzięki któremu dorośli służą dziecku pomocą w rozwiązywaniu problemów i dopasowują zarówno rodzaj jak i zakres pomocy do jego możliwości.

Zadania rozwojowe (dorosłość):

Wg. Mary Ainsworth istnieją trzy wzorce więzi: unikanie obecności opiekuna spodziewa się odrzucenia nie wyraża potrzeby bliskości wskaźniki fizjologiczne świadczą o dużym pobudzeniu choć możne być ono trudne do obserwacji (lekceważący)

momentu przełomowego w procesie dotychczasowego rozwoju

Zgodnie z teorią ......... rozwój poznawczy człowieka można opisać za pomocą procesów opisanych jako funkcje i struktury. Rozwój poznawczy to reorganizacja wiedzy dziecka w coraz bardziej złożone struktury/schematy.

OCENA NOWORODKA i NIEMOWLAKA Ocena koloru skóry, pulsu, reakcji na bodźce, napięcia mięśni i oddychania.

Zadania rozwojowe (adolescencja):

- co może stanowić źródło rożnic indywidualnych w rozwoju dorosłych ???2

„wszystko, co się rozwija, posiada podstawowy plan budowy, z którego wyrastają poszczególne części, co do swojej specyfiki wykształcające się każda w swoim czasie, dopóki nie rozwiną się wszystkie, aby utworzyć funkcjonalną całość.”

W okresie życia płodowego dziecko może nauczyć się:

Zmiany rozwojowe: charakteryzują osoby należące do jakiejś społeczności czy grupy, w różnym, ale zbliżonym wieku: np. wspólnoty czy grupy rodzinnej (wynikają ze wspólnych doświadczeń). Kluczowe są doświadczenia pokoleniowe (znaczenie kohorty/grupy pokoleniowej). Są wynikiem uczestniczenia w podobnych sytuacjach, czego rezultatem jest udział w podobnych społecznych doświadczeniach i przeżyciach.

KONCEPCJA PIAGETA

grożącego załamaniem linii życia w wyniku nadmiernego przeciążenia systemu regulacji zachowania

Tendencja do takiego porządkowania wiedzy o rzeczywistości, aby struktury poznawcze były z sobą powiązane a nowa wiedza musi być włączona do systemu. Wrodzona właściwość istot żywych.

„każdy następny etap jest potencjalnym kryzysem ze względu na radykalną zmianę w perspektywie”. ..... jest tutaj użyty w znaczeniu rozwojowym, nie jako groźba katastrofy, ale jako punkt zwrotny, rozstrzygający moment wzrastającej podatności na zranienie i najwyższej potencjalności, stąd też źródło zgromadzonej siły bądź nieprzystosowania.

ODRUCHY NOWORODKOWE Odruchy prymitywne:

Rekcje dzieci podczas procedury badanie „strange situation” w zależności od wzorca przywiązania. Mary Ainsworth Angażowanie się w bezpośrednią komunikację przez kontakt wzrokowy. Swobodna eksploracja. Negatywne emocje przy rozłączeniu i radość, gdy opiekun powraca. Komunikowanie bezpośrednie emocji pozytywnych jak i negatywnych.

Zmiany rozwojowe: przypisane do wieku. Odnoszą się do każdego człowieka w danej grupie wiekowej. Zmiany, które uwarunkowane są procesami biologicznego dojrzewania („genetycznie zaprogramowane sekwencje zmian organizmu”) z jednej strony i uniwersalnymi doświadczeniami społecznymi.

Wg. Mary Ainsworth istnieją trzy wzorce więzi: dezorganizacja/dezorientacja zagubienie lęk chaos (bez rozwiązani)

ODRUCHY NOWORODKOWE:? Drażnienie podeszwowej części stopy Grzbietowe wygięcie dużego palca, rozszerzenie pozostałych i wygięcie stopy do wewnątrz Zanika pod koniec 1 rż Zastąpiony odruchem podeszwowym dużego palca Brak przy uszkodzeniu dolnej części rdzenia kręgowego, występowanie po 1 rż — zaburzenia mielinizacji dróg ruchowych pnia mózgu

ODRUCHY NOWORODKOWE:? Przytrzymać dziecko w pozycji pionowej opierając gołe stopy o płaskie podłoże Wykonuje rytmiczne ruchy przypominające kroczenie Zanika w 2 – 3 mż Brak u apatycznych dzieci

Rekcje dzieci podczas procedury badanie „strange situation” w zależności od wzorca przywiązania. Mary Ainsworth Brak spójnego wzorca zachowania, strach i zmieszanie wyrażane za pomocą zdezorganizowanych zachowań, po początkowym poszukiwaniu opiekuna następuje unikanie np. kołysania się, zakrywania twarzy, zamierania. Jeśli zagrożaniem jest opiekun, to nie można mieć strategii radzenie sobie.

Style wychowawcze: DIANA BAUMIRD • To tak zwani niezaangażowani rodzice, często nieczuli wobec dziecka i w żaden sposób niewymagający. Mogą aktywnie odtrącać swoje dziecko lub całkowicie zaniedbywać obowiązki wychowawcze. To rodzice stosujący wychowanie bezstresowe – głównie bezstresowa wobec siebie.

• Jest trwałym zjawiskiem, nie przejściowym np. ograniczonym tylko do dzieciństwa. • Dotyczy specyficznej, wybranej osoby, zwanej postacią opiekuna (p.przywiązania), która nie może być zamieniona na inną. Trzeba jednak pamiętać, że dziecko najczęściej nawiązuje relacje nie tylko z jedną osobą dorosłą. • Relacja ta w sposób istotny wpływa na stan emocjonalny dziecka. • Dziecko utrzymuje bliskość z opiekunem. • Dziecko odczuwa dyskomfort, gdy wbrew swej woli zostanie oddzielone od opiekuna.

Zmiany rozwojowe??: przyrost masy ciała wzrost liczby słów w słowniku czynnym / biernym

Zdrowe dziecko wg skali APGAR:

Według J. Marcii Tożsamość osiągniętą cechuje:

Projekt badania, w którym jedną grupę uczestników bada się wielokrotnie w okresie trwającym miesące czy nawet lata. Np. Grupa 4 latków, a potem jak dorosną i mają np. 5 lat itd.

Wrodzone mechanizmy biologiczne, takie same dla wszystkich i niezmienne w ciągu życia. Ich celem jest konstruowanie wewnętrznych struktur poznawczych, to biologicznie uwarunkowane tendencje do: • adaptowania się do środowiska • organizowania wiedzy w struktury/schematy poznawcze.

Objawy nienormatywnego kryzysu: grożącego załamaniem linii życia w wyniku nadmiernego przeciążenia systemu regulacji zachowania

podstawowa kolejność zmian biologicznych następujących wraz z wiekiem, od momentu poczęcia przez cały okres życia (np. powstawanie cewy nerwowej, ząbkowanie, mutacja, zmiany postmenopauzalne i inne).

W efekcie codziennych interakcji z Opiekunami, w połowie pierwszego roku życia dziecko rozwija wewnętrzną reprezentację więzi. Jest to podstawowa organizacja oczekiwań i uczuć związanych z tymi interakcjami. Model ten rozwija się dalej, ale fundamenty jego powstają właśnie we wczesnym dzieciństwie i obowiązują przez całe życie. Fazy rozwoju dziecięcego przywiązania: ➢Faza 1. Niesprecyzowane ustosunkowanie i sygnalizacja („gesty wysyłane w eter”: płacz, kontakt wzrokowy, kurczowe chwytanie się, tulenie, bez wybranej figury przywiązania). ➢Faza 2. Skupienie na jednej lub większej liczbie osób (ok.3 – 6 ms, wyodrębnienie się figury przywiązania, zawężone pole działania, brak lęku separacyjnego). ➢Faza 3. Zachowanie oparte na bezpiecznej bazie (ok.6 ms 2.5 rok życia, utrzymywanie bliskości z FP: podążanie, cieszenie się, traktowanie jako bezpiecznej bazy). ➢Faza 4. Kształtowanie się relacji partnerskiej (od ok. 2.5 roku życia).

- co może stanowić źródło rożnic indywidualnych w rozwoju dorosłych ???1

Niemowlęctwo – pierwszy rok życia (ufność vs brak ufności) Wczesne dzieciństwo – 2 i 3 rok życia (autonomia vs poczucie wstydu) Wiek przedszkolny - 4 – 7 rok życia (inicjatywa vs poczucie winy) Wiek szkolny 8 – 12 rok życia (pracowitość vs poczucie niższości) Okres dorastania 13 – 20/22 rok życia (tożsamość vs niepewność roli) Okres wczesnej dorosłości 20 - 30/35 rok życia (intymność vs izolacja) Okres średniej dorosłości 35 - 60 lat (generatywność vs stagnacja) Okres późnej dorosłości 60 i więcej lat (intergralność ego vs rozpacz) Fazy rozwoju wdg kogo?

następstwo ról i oczekiwanych doświadczeń społecznych, które tworzą wzorzec typowy dla DANEJ KULTURY, jak na przykład przechodzenie z jednej klasy do drugiej, ze szkoły w niezależne życie, z pracy na emeryturę.

Według J. Marcii Tożsamość odroczoną cechuje:

Style wychowawcze: DIANA BAUMIRD • Rodzice stosują siłę i mają raczej zdystansowany stosunek do dziecka. Rzadko pytają o opinię, nie chwalą i nie okazują radości z osiągnięć. Są raczej dyrektywni, wymagający. Używają technik polegających na straszeniu by sprawować kontrolę nad dzieckiem. • Ich polecenia maja być bezwzględnie wykonane.

Style wychowawcze: DIANA BAUMIRD • Łączy wysoki poziom ciepła oraz wysokie, ukierunkowane na osiągnięcia wymagania. Rodzic ma kontrolę nad dzieckiem, jednak sprawuje ją w sposób niekarzący, werbalnie nakłaniając dziecko do pewnych działań i szanując jego własne pragnienia. Rodzice komunikują reguły zachowania w jasny sposób, ale nie narzucają dziecku zbytnich ograniczeń. To, co charakteryzuje tę grupę, to pozytywny stosunek emocjonalny, wyrażany w sposób jawny wobec dziecka częściej niż w innych grupach.

ODRUCHY NOWORODKOWE Odruchy przystosowawcze:

Rekcje dzieci podczas procedury badanie „strange situation” w zależności od wzorca przywiązania. Mary Ainsworth Dziecko przejawia niewielki dyskomfort przy rozstaniu. Samodzielnie eksploruje. Gdy powraca opiekun unika go, nie zwraca na niego uwagi, ignoruje. Regulacja poprzez unikanie, odwracanie się. Wraz z rozwojem motorycznym „zakres” zachowań powiększa się.

OCENA NOWORODKA i NIEMOWLAKA Służy ocenie indywidualnych możliwości i zdolności dziecka, których poznanie ma pomóc budowaniu więzi miedzy rodzicami a dzieckiem. Nie jest ona testem badawczym, jest narzędziem pomagającym zdefiniować stany dziecka. Można ją stosować w ciągu 2 miesięcy od urodzenia, także dla wcześniaków urodzonych po 35 tygodniu ciąży oraz dzieci opóźnionych w rozwoju.

Wg. Mary Ainsworth istnieją trzy wzorce więzi: szukanie bliskości radość-obecność opiekuna płacz-nieobecność wyrażanie potrzeby bliskości brak lęku przed opiekunem równowaga pomiędzy bliskością a eksploracją (autonomiczni)

Według J. Marcii Tożsamość nadaną cechuje:

ODRUCHY NOWORODKOWE:? Położenie dziecka na plecach Pozycja szermiercza (noga i ręka w stronę patrzenia, przeciwna się kurczy) Od 28 t żp do 4 mż Toruje drogę dla koordynacji wzrokowo-ruchowej rąk

Piaget: Sytuacja, w której dziecko mówi pies, nie tylko na domowego psa ale również na kota sąsiadów.

KONCEPCJA WYGOTSKIEGO

Projekt badawczy, w którym uczestnicy z różnych grup wiekowych są badani w tym samym czasie. Np. Zebranie 4 latków, 6 latków i 8 latków.

Piaget: Sytuacja, w której dziecko ogarnia, że nie każda mała czworonożna istota to pies, tylko kot sąsiadów rzeczywiście jest kotem a nie psem.

Objawy normatywnego kryzysu rozwojowego: momentu przełomowego w procesie dotychczasowego rozwoju

Rekcje dzieci podczas procedury badanie „strange situation” w zależności od wzorca przywiązania. Mary Ainsworth Silne negatywne emocje podczas trwania całej procedury. Gdy wraca opiekun odczucie ulgi, ale i złości (jednak nie komunikowanej wprost); z dużą trudnością powraca do równowagi. Intensyfikacja, stałe monitorowanie obecności opiekuna. Zaabsorbowanie opiekunem i jego uwagą.

ODRUCHY NOWORODKOWE:? Naciśnięcie dłoni dziecka Może przez krótki moment utrzymać wagę własnego ciała Najsilniejszy w 1mż, zanika do 4 mż Słaby lub brak u apatycznych dzieci

KONCEPCJA PIAGETA