問題一覧
1
Минерал дегеніміз не?
Химиялық құрамы біртекті
2
Минералдар нешеге бөлінеді?
кристалды, метамикты, аморфты
3
Минералдардың кластарындағы жеке элементтерін ата:
алтын
4
Минералдардың кластарындағы сульфитті ата:
пирит
5
Минералдардың кластарындағы сульфатты ата:
ангидрит
6
Минералдардың кластарындағы галогенді ата:
галит
7
Қазақстандағы Айғабек кен орындарында кездесетін минерал
галенит
8
Минералдардың пайда болуына әсерін тигізетін процесс
эндогендік
9
Тығыздығына байланысты минералдар қалай бөлінеді?
жеңіл
10
Тау жыныстары ...
Бір немесе бірнеше минералдық табиғи агрегеттар
11
Петрогенездік процесс дегеніміз не?
Жер қойнауынан жоғары көтерілген, құрамы силикаттық балқымалардың (магманың немесе лаваның) табиғи жағдайда суынып, кристалдық денелер түрінде қатаюы
12
Тау жыныстардың құрылымы деген не?
Тау жынысының кристалдану құрамында минералдық түйіршіктердің абсолюттік және салыстырмалы мөлшерін, олардың пішінін, ішкі құрылысының өзгешелігі
13
Тау жыныстардың түзілімі деген не?
Тау жынысы бөлшектерінің кеңістікті өзара толтыру, онда орналасу жайын көрсетуі
14
Жаратылысына қарай шөгінді тау жыныстары қандай түрге бөлінеді
Механикалық шөгінділер
15
Аллювий шөгінділері деген не?
Ағын судың әсерінен пайда болған шөгінділер
16
Пролювий шөгінділері деген не?
Уақытша күшті тасқын ішінде болған, аз қажалған, шала жұмырлы ірі кесектер
17
Делювий шөгінділері деген не?
Өз салмақтарымен және жауын – шашын әсерінен аз ғана қажалған тау етегіндегі кесектер
18
Шөгінді жыныстар дегеніміз не?
Жер бетінде, су бассейіндерінің түбінде органикалық және анорганикалық заттардың шөгуінен пайда болған жыныстар тобы
19
Метаморфтық жыныстар дегеніміз не?
Жердің терең қойнауларындағы жоғары қызу мен күшті қысым, магма жапсарларындағы қызу мен газ, булардың әсерінен өзгеріп қайтадан жаралған жыныстар
20
Магмалық жыныстар дегеніміз не?
Жер қойнауында болатын силикатты балқыма-ерітіндінің (магма) жер бетіне жетіп қатаюынан немесе жер қойнауында кептеліп кристалдануынан пайда болған жыныстар тобы
21
Магмалық тау жыныстар қандай түрлерге бөлінеді?
Интрузивті, эффузивті
22
Егер магма жер астында кептеліп қалып, күшті қызу мен қысым әсерінен баяу кристалданса, оларды ... магмалық жыныстар дейміз.
Интрузивтік
23
Шөгінді тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:
Дәнаралық шөкпе немесе ұсақ дәнаралық лай ұстап тұрған жұмыр немесе қырлы дәндер
24
Магмалық тау жынысы
гранит
25
Sі2O мөлшеріне қарай магмалық тау жыныстары топтарға бөлінеді
ультранегізді, негізді, қышқылды
26
Шөгінді тау жынысын көрсет
құм
27
Эффузивті тау жыныстары және пирокласты жыныстары
Туфтар
28
Метаморфизм түрі
Гидратометаморфизм
29
Скaрн - бұл
метаморфизмда пайда болатын жыныс
30
Шөгінді тау жыныстары түзілуі бойынша кластарға бөлінеді:
сынықты, сазды
31
Аутигендік шөгінді тау жыныстарын көрсет
гематит, пиролюзит, псиломелан
32
Шөгінді тау жыныстары жер бетінің 75%-н жауып жатыр. Шөгінді тау жыныстарының түзілу процесі литогенез деп аталады, олардың сатыларын көрсет
қатты (түпкі) тау жыныстарының мүжілуі, бұзылуынан бастапқы материал пайда болады
33
Эндогенді үрдіске ...жатады
Вулканизм
34
Метаморфизм процесі
Эндогендік күштердің өсуі, су буының, көмір қышқыл газының әрекетінен бұрынғы тау жыныстарының өзгеріп, жаңадан қалыптасуы
35
Экзогенді үрдіске... жатады
Бұзу-тозу үрдісі
36
Эндогенді үрдістердің әсерінен
Тектоникалық қозғалыстар болады
37
Бұзылу-тозу үдерісі дегеніміз не?
Тау жыныстарының жер бетіндегі әр түрлі физикалық, химиялық, органикалық факторлар әсерінен өзгеріп, бұзылу
38
Бұзылу процесінің неше түрі бар
физикалық химиялық органагендік
39
Физикалық бұзылудың негізгі факторлары
Күн сәулесі
40
Химиялық тозудың басты агенттері
көмір қышқылды газ
41
Химиялық тозу-үгілудің жүру реакциялары
Тотығу және еру
42
Органикалық бұзылудың басты факторлары
Биохимиялық әсері
43
Денутация жинағы
Бұзылады, көшеді, қайта шөгеді
44
Шөлдегі десквамация
қабыршықтану
45
Үгілудің түрі
физикалық
46
Денудация(мүжілу)
Сырт күштер әсерінен үгіліске ұшыраған беткі бөлшектердің ойыс өңірлерге қарай қоныс аударуына байланысты көтеріңкі аймақтардағы тау жыныстарының мүжіліп отыруын қамтамасыз етіп отыратын табиғи үрдіс
47
Жоңғар тауын бойлайтын жалпы алғанда 70-100 күнге созылатын жел
Ебі желі
48
Ебі желіне сипаттама бер
Жылдамдығы 60-80 м/с жетеді
49
Желдің геологиялық жұмысы мына процестерге бөлінеді.
Тау жыныстарының бұзылып мұжілуі, үгілген затты көтеріп әкетіп, көшіру, үгіндіні үйіп шөгіндіру
50
Дефляция мен корразия
Жер бетіне шыққан тау жыныстарын жел әсерінен бұзу, артынан үрленіп ұшу процесі
51
Эол шөгінділері
Сарғылт-сұр өңдері басым келеді
52
Лёсс
Шаңтозаң шөгінділернен жаралады
53
Корразия әрекеті
Қашап, мүжіп, қырнап бұзады және тегістейді
54
Дефляция әрекеті
Латынша үрлеу үрлену дегенді білдіреді
55
Арал түбінен ұшқан тұз қанша километрге жетеді
2000-1500 км
56
Дефляция
Жер бетіне шыққан тау жыныстарының жел әсерінен үрленіп ұшуы
57
Эол аккумуляциясы (шөгінділері)
Жел айдаған үгінділер алғашқы орнынан алыстаған сайын әуелі құм түрінде жер үстінде шөгуі
58
Бархан
Беті жарты ай пішінді, оның екі қияғы жел ескен бағытты көрсететін жер бедері
59
Эрозия
Жер үстінде табиғи жолмен жаралған әр-түрлі шұңқыр, ор- жылғаларға құйылған су ағысының күшейіп, бетті ойып, жыртып әкету әрекеті
60
Тақырлар
Құмды өлкені жағалай және құм арасындағы ойпаң жерлерде жайылған жер бедері
61
Сорлар
Грунт суларының деңгейі жоғары болғанда олардың буланып, еріген тұздарының топыраққа араласып үлпе борпылдақ ретінде шөгуі
62
Алювиалдық шаю
Жауын-шашын, қар еру кезінде сорғалап аққан су үгілу- тозу кезінде пайда болған майда үгіндіні беткейден төмен ығыстырып, шайып- жууы
63
Делювий
Сорғалап аққан судың майда үгінділерді төмен ығыстырады, сол шайылған жуманың тау бөктері мен етегінде жиналуы
64
Терраса
Өзен аңғарларының көлденең қимасында өзен ағысы бағытында созыла біткен горизонтал немесе сәл еңіс келген алаңдар
65
Эррозиялық терраса
Тау өзендері аңғарларының тек қана түп жыныстардан құралған терраса түрі
66
Цокольдік терраса
Аллювийдің жұқа қабаттарымен жабылған эррозиялық терраса
67
Аккумулятивтік терраса
Жазықтағы өзендердің аңғарларына тән келетін және толығымен аллювийлік шөгінділерден құралған терраса
68
Атыраулық шөгінділер
Шөгінділер құрамында кесекті-химиялық және көлдік-бетпақтық шөгінділер болатын өзен шөгінділері
69
Арналық шөгінділер
Шөгінділер құрамында ірі кесекті жыныстар, құмдар басымырақ келетін, өте баяу жылдамдықпен ағатын өзен сулары арнасының аумағында түзілетін шөгінділер
70
Жайылмалық шөгінділер
Өзен суы тасыған кезде түзілетін саздақтардан, ұсақ түйірлі құмнан құралатын шөгінділер