Co to?

Co to?

Co to?

Co to?

Co to?

Co to?

Co to?

poziom zróżnicowania danej cechy, który można przypisać czynnikom dziedzicznym.

model Bronfenbrennera podkreślający, że rozwijająca się osoba znajduje się w kilku systemach środowiskowych, które wzajemnie na siebie oddziałują, a także wchodzą w interakcje z jednostką, wpływając na jej rozwój.

bezpośrednie otoczenie (w tym relacje i czynności), z którym ma kontakt jednostka; najgłębsza ze środowiskowych sfer lub kontekstów według Bronfenbrennera

rodzina, żłobek, przedszkole to:

wzajemne relacje między mikrosystemami (elementami bezpośredniego otoczenia jednostki); druga ze środowiskowych sfer lub kontekstów według Bronfenbrennera.

Np: zdolność dziecka do nauki w szkole zależy od jakości wskazówek udzielanych przez nauczycieli oraz od zakresu, w jakim rodzice cenią zajęcia szkolne i konsultują się oraz współpracują z nauczycielami.

systemy społeczne, których dzieci i nastolatki nie doświadczają bezpośrednio, lecz mimo to mogą one wpływać na ich rozwój; trzecia ze środowiskowych sfer lub kontekstów według Bronfenbrennera.

Np: rada szkoły, środki masowego przekazu, środowisko pracy rodziców

większy kontekst kulturowy lub subkulturowy, w którym zachodzi rozwój; najbardziej zewnętrzna ze środowiskowych sfer lub kontekstów według Bronfenbrennera.

Np: kultura, przepisy prawne, historia

w teorii systemów ekologicznych zmiany jednostki lub środowiska zachodzące w czasie i wpływające na kierunek rozwoju.

proces, poprzez który dzieci przyswajają poglądy, wartości i zachowania uważane za pożądane i odpowiednie w ich kulturze lub subkulturze.

dwie lub więcej osób, związanych urodzeniem, małżeństwem, adopcją lub wyborem, odczuwających więzi emocjonalne i mających wobec siebie obowiązki.

złożona sieć relacji, interakcji i form wpływu, charakteryzująca rodziny, składające się z więcej niż trzech członków.

jednostka rodzinna składająca się z żony/matki, męża/ojca oraz ich podopiecznych lub dzieci.

grupa osób spokrewnionych pochodzących z więcej niż jednej rodziny nuklearnej (np. dziadkowie, ciotki, wujkowie, siostrzeńcy, bratankowie), które mieszkają razem, tworząc gospodarstwo domowe.

wymiar wychowania opisujący ilość responsywności i uczuć wykazywanych przez rodzica w stosunku do dziecka.

wymiar wychowania opisujący, jak ograniczający i wymagający są rodzice.

metoda restryktywnego wychowania, w której dorośli wyznaczają dzieciom wiele zasad, oczekują całkowitego posłuszeństwa oraz polegają raczej na sile niż na rozsądku przy egzekwowaniu posłuszeństwa.

elastyczny, demokratyczny styl wychowawczy, w którym serdeczni, akceptujący rodzice dostarczają dziecku kierownictwa i kontroli, jednocześnie pozostawiając mu pewną wolność w decydowaniu, w jaki sposób najlepiej sprostać wyzwaniom i wymaganiom.

metoda wychowania, w której skądinąd akceptujący dorośli stawiają swoim dzieciom małe wymagania i rzadko starają się kontrolować ich zachowanie.

metoda wychowania, która jest zarówno powściągliwa (a nawet wroga) i nadmiernie permisywna, jakby rodzice nie dbali ani o własne dzieci, ani o to, co się z nimi stanie.

próby regulowania zachowania dziecka lub nastolatka poprzez silną dyscyplinę oraz nadzorowanie jego zachowań.

próby regulowania zachowania dziecka lub nastolatka poprzez takie taktyki psychologiczne jak nieobdarzanie dziecka czułością lub wzbudzanie wstydu czy poczucia winy.

strategia, według której rodzice pomagają nastolatkowi w podejmowaniu decyzji (zamiast narzucać rozwiązanie lub zrzekać się kontroli), pomagając mu w ten sposób w doświadczaniu poczucia samostanowienia podczas rozwiązywania problemów osobistych.

model wpływu rodzinnego, w którym uważa się, że to rodzice (w szczególności matki) wpływają na swoje dzieci, a nie na odwrót.

model wpływu rodzinnego, w którym uważa się, że to dzieci wpływają na swoich rodziców a nie na odwrót.

model wpływu rodzinnego, w którym uważa się, że rodzice i dzieci wpływają na siebie wzajemnie.

model Congera opisujący, w jaki sposób stres ekonomiczny może wpłynąć na dynamikę rodziny i rezultaty rozwojowe.

lęk lub poczucie niepewności, które mogą odczuwać nowi mieszkańcy próbujący zasymilować się z nową kulturą i jej tradycjami.

rywalizacja rodzeństwa

dwie lub więcej osób operujących na podobnym poziomie złożoności behawioralnej.

chęć jednostki do angażowania innych ludzi w interakcje społeczne oraz do starania się o ich uwagę i aprobatę.

umiejętność dzielenia się znaczeniem, intencjami i celami z partnerem społecznym.

obserwacja i samodzielna zabawa.

aktywność, gdy dzieci przebywają blisko innych dzieci, obserwując ich zabawę, lecz nie próbują się do nich przyłączyć.

zabawa przebiegająca w większości bez interakcji, w trakcie której uczestnicy znajdują się w bliskiej odległości, lecz nie próbują często wpływać na zachowanie pozostałych.

forma dyskursu społecznego, w którym dzieci zajmują się swoimi własnymi zainteresowaniami, lecz wymieniają się zabawkami i komentują wzajemnie swoje czynności.

prawdziwa zabawa społeczna, w której dzieci współpracują lub przyjmują obustronne role, dążąc do wspólnych celów.

wspólnota rówieśników, którzy często wchodzą we wzajemne interakcje, dająca poczucie przynależności i formułująca reguły określające, w jaki sposób członkowie powinni wyglądać, myśleć i się zachowywać.

mała grupa przyjaciół, którzy często podejmują interakcje.

duża, oparta na reputacji grupa rówieśnicza, składająca się z jednostek i klik, których łączą wspólne reguły, zainteresowania i wartości.

miara czyjejś sympatyczności (lub niesympatyczności) w oczach rówieśników.

procedury, w trakcie których prosi się dzieci o wskazanie tych rówieśników, których lubią lub nie lubią, albo o ocenienie rówieśników pod kątem tego, czy chciałyby mieć ich za towarzyszy; używane do mierzenia akceptacji rówieśników (lub jej braku)

niezwiązane z programem nauczania cele nauki w szkole, takie jak uczenie dzieci współpracy, szanowania autorytetów, przestrzegania zasad i bycia dobrymi obywatelami.

teoria, według której umiejętności motoryczne to aktywne reorganizacje wcześniej opanowanych sprawności, które podejmuje się w celu znalezienia skuteczniejszych sposobów na badanie środowiska bądź wypełnienia innego dążenia.

opisuje rozwój motoryczny jako następowanie genetycznie zaprogramowanej sekwencji wydarzeń, w której nerwy i mięśnie dojrzewają w dolnym i zewnętrznym kierunku. dorastanie leży u podstaw rozwoju motorycznego a ćwiczenie pozwala dziecku jedynie udoskonalić konkretne sprawności, możliwe dzięki dorastaniu

uważają, że okazje do ćwiczenia umiejętności motorycznych też są ważne, bo niemowlęta, które fizycznie są zdolne siadać, raczkować i chodzić, nie będą sprawne w zakresie tych umiejętności, jeżeli nie będą miały możliwości ich ćwiczenia.

wczesna umiejętność manipulacyjna, która zezwala niemowlęciu na chwytanie przedmiotów poprzez przyciskanie palców do wewnętrznej strony dłoni.

chwyt, w którym kciuk jest wykorzystywana opozycyjnie do palców, co sprawia, że niemowlę jest w stanie zręczniej podnosić i dotykać przedmioty.

zabawy umiarkowane do bardzo aktywnych, jak bieganie, skakanie, wspinanie się czy przyjazne siłowanie, które podnoszą poziom przemiany materii ponad poziom spoczynkowy.

nagły skok w tempie fizycznego wzrostu, który zapowiada początek adolescencji. (zmiana w wielkości i kształcie ciała dziecka)

moment, w którym osobnik osiąga dojrzałość płciową i osiąga fizyczną możliwość spłodzenia potomstwa.

pierwsze krwawienie miesiączkowe.

(od głowy w dół), czynności związane z głową, szyją i górnymi kończynami poprzedzają te związane z nogami. (Są dowody, które przeczą tej teorii)

(od centrum na zewnątrz), gdzie umiejętności związane z korpusem i ramionami pojawiają się przed tymi związanymi z dłońmi i palcami.

bada systemy dźwięków tworzących języki.

to dziedzina językoznawstwa badający znaczenia słów i sposób ich przyswajania.

opisuje gramatykę języka, tj. zasady, według których wyrazy łączą się w sensowne zdania.

bada zasady określające, jak korzystać z języka w sposób praktyczny.

to czas w trakcie rozwoju, w którym jednostka musi zostać poddana pewnemu doświadczeniu, by przyswoić sobie określone umiejętności.

to czas w trakcie rozwoju, w którym jednostka ma szanse łatwiej przyswoić sobie określone umiejętności niż w jakimś innym okresie.

odnosi się do samego początku nabywania umiejętności czytania i pisania, czyli uświadomienia sobie, że język pisany ma sens i jest to coś ciekawego.

odnosi się do procedury, podczas której jednostka nabywa określonych wzorców zachowania w wyniku nagradzania za ich przejawianie lub karania za nieprzyswajanie.

to zdaniem Noama Chomsky’ego wrodzona struktura umysłowa, która umożliwia dzieciom zaskakująco szybkie nabycie wiedzy dotyczącej gramatyki w całej swej złożoności.

to zasady tworzenia struktur językowych wspólne dla wszystkich możliwych języków człowieka.

Jerome Bruner zaproponował taki termin jako kontrpropozycję do ujęcia Chomsky’ego, który kładł nacisk na wiedzę wrodzoną. Zwraca on uwagę na zbiór strategii stosowanych przez dorosłych, by pomóc i wspierać nabywanie języka przez dzieci.

to takie sytuacje, w których dorośli i dzieci równocześnie skupiają się na pewnym obiekcie i razem się nim zajmują.

Gdy dziecko nie mówi "piesek" tylko na psy, ale na koty, gryzonie itd.

Kiedy dziecko uważa, że tylko ich domowy pies jest "pieskiem", a inne psy się tak nie nazywa